Jeszcze kilkanaście lat temu Black Friday był pojęciem znanym głównie z amerykańskich filmów i telewizji. Dziś to jedno z najważniejszych wydarzeń handlowych również w Polsce – dzień (a coraz częściej cały tydzień lub nawet miesiąc), w którym konsumenci poszukują atrakcyjnych ofert, a sklepy biją rekordy sprzedaży. Choć z pozoru to tylko czas wyprzedaży, Black Friday stał się zjawiskiem społecznym, które pokazuje, jak zmieniają się nasze nawyki zakupowe i podejście do konsumpcji.
Skąd wziął się Black Friday?
Historia Black Friday sięga lat 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Nazwa początkowo nie miała pozytywnego wydźwięku – policja w Filadelfii określała w ten sposób piątek po Święcie Dziękczynienia, kiedy ulice były sparaliżowane przez korki i tłumy kupujących. Z czasem jednak termin zyskał nowe znaczenie – „czarny” zaczął odnosić się do koloru atramentu w księgach rachunkowych, którym oznaczano zyski (w przeciwieństwie do czerwonego, symbolizującego straty).
Dziś Black Friday to nie tylko początek sezonu zakupów świątecznych, ale globalne zjawisko napędzające gospodarkę. W USA to dzień, w którym sprzedaż detaliczna potrafi przekroczyć 10 miliardów dolarów. Do Europy idea dotarła w drugiej dekadzie XXI wieku, a Polska dołączyła do tego trendu na dobre około roku 2015.
Polacy a Black Friday – od ciekawości do tradycji
Początkowo Polacy podchodzili do Black Friday z pewną ostrożnością. Promocje bywały symboliczne, a hasło „czarny piątek” często nie przekładało się na realne zniżki. Jednak w ostatnich latach sytuacja zmieniła się diametralnie. Dziś wielu konsumentów planuje zakupy z wyprzedzeniem, tworzy listy produktów i porównuje ceny już na początku listopada.
Według danych z raportów branżowych, w 2024 roku ponad 60% Polaków deklarowało, że skorzystało z promocji Black Friday, a niemal połowa z nich zrobiła to online. Najchętniej kupowane produkty to elektronika użytkowa, sprzęt AGD, odzież, kosmetyki i zabawki. Coraz częściej pojawia się też trend zakupów „praktycznych” – konsumenci wolą inwestować w rzeczy potrzebne i trwałe, zamiast ulegać przypadkowym okazjom.
Black Week, Cyber Monday i polskie „święta rabatów”
W Polsce Black Friday rzadko trwa jeden dzień. Dla wielu firm to początek tzw. Black Week lub nawet Black Month – dłuższego okresu promocji, który ma rozłożyć sprzedaż i ograniczyć presję jednego dnia. Coraz popularniejsze są też akcje online, szczególnie Cyber Monday, skierowany do użytkowników e-commerce.
Warto zauważyć, że polskie marki coraz częściej podchodzą do Black Friday w sposób bardziej zrównoważony. Niektóre sklepy stawiają na promocje ograniczone do określonych kategorii, inne – jak firmy odzieżowe czy ekologiczne – wykorzystują ten czas do promocji idei slow shoppingu i odpowiedzialnej konsumpcji.
Konsument coraz bardziej świadomy
Z roku na rok rośnie liczba Polaków, którzy planują swoje zakupy z wyprzedzeniem i korzystają z porównywarek cenowych. Zamiast spontanicznych decyzji – przemyślane wybory, często oparte na analizie opinii i jakości produktu. Black Friday przestaje być więc dniem impulsywnych zakupów, a staje się momentem, w którym konsumenci wykorzystują zniżki do realizacji konkretnych celów – od zakupu sprzętu domowego, po prezenty świąteczne.
Jednocześnie coraz większą rolę odgrywa zakupy online – w 2025 roku szacuje się, że nawet 70% transakcji podczas Black Friday zostanie zrealizowanych w internecie. Polacy cenią wygodę, możliwość szybkiego porównania ofert i bezpieczne płatności.
Black Friday 2025 – jakie trendy będą dominować?
W najbliższych latach możemy spodziewać się dalszego rozwoju personalizowanych ofert i dynamicznych promocji. Sklepy będą wykorzystywać sztuczną inteligencję do analizy zachowań klientów i dopasowywania rabatów w czasie rzeczywistym. Wzrośnie też znaczenie lojalnościowych programów zakupowych, które pozwalają klientom zyskać wcześniejszy dostęp do promocji.
Drugim widocznym trendem będzie rosnąca świadomość ekologiczna. Konsumenci coraz częściej wybierają produkty trwałe, energooszczędne i pochodzące z odpowiedzialnych źródeł. W efekcie Black Friday staje się nie tylko świętem niskich cen, ale też momentem refleksji nad tym, jak kupować mądrzej.
Święto zakupów, które uczy rozsądku
Choć dla wielu to po prostu dzień wielkich rabatów, Black Friday stał się też testem dla naszej konsumpcyjnej dojrzałości. Z jednej strony – przyciąga atrakcyjnymi cenami, z drugiej – przypomina, że najlepsze zakupy to te, które przynoszą wartość na dłużej.
W polskim wydaniu Black Friday coraz bardziej przypomina nie szał, a świadomy wybór – łączący emocje, rozsądek i planowanie. Bo dziś „czarny piątek” to nie tylko wyprzedaże, ale też symbol tego, jak bardzo zmienił się sposób, w jaki kupujemy.
